Studenten kunnen bij de examencommissie van hun school vrijstelling vragen voor onderdelen die zij eerder in hun studieloopbaan behaald hebben. Hoewel de examencommissie al de nodige ruimte heeft om zelf beleid te maken rond vrijstellingen, lopen scholen toch nog regelmatig tegen belemmerende regels aan. Dat blijkt tijdens een expertsessie van de MBO Brigade.
De MBO Brigade organiseert van tijd tot expertsessies. Op 2 februari 2022 staat het onderwerp vrijstellingen centraal. De sessie wordt bijgewoond door zo’n 25 beleidsadviseurs van mbo-scholen. Aan het begin van de bijeenkomst gaat brigadier Nelleke Lafeber (Kennispunt MBO Onderwijs en examinering) kort in op de werkzaamheden van de MBO Brigade. Het belangrijkste doel van de brigade is het wegnemen van knellende regelgeving die goed onderwijs in de weg staat. De brigade is opgericht in 2017 en heeft al heel wat knelpunten kunnen oplossen.
Signalen
Meestal komt de MBO Brigade op basis van signalen van docenten in actie. Soms blijkt het na onderzoek noodzakelijk te zijn om wetgeving aan te passen. Het gaat dan vaak om langdurige trajecten. Daarom zoekt de brigade ook graag naar ruimte binnen de bestaande regelgeving. Regelmatig blijkt de wetgeving meer ruimte aan scholen te bieden dan op het eerste gezicht blijkt. De brigade kan hier goed over adviseren, omdat naast medewerkers van de MBO Raad ook ambtenaren van het ministerie van OCW in de brigade vertegenwoordigd zijn.
Cambridge
Tijdens de sessie worden diverse voorbeelden van knellende regelgeving rond vrijstellingen besproken. Zo zijn er mbo-studenten die ondanks een Cambridge-certificaat geen vrijstelling kunnen krijgen voor de diploma-eisen voor Engels. Volgens het Examen- en Kwalificatiebesluit mag zo’n vrijstelling op dit moment namelijk uitsluitend verleend worden als de student eerder examen heeft afgelegd bij een vergelijkbare beroepsopleiding of als onderdeel van een havo- of vwo-opleiding. De vreemde situatie doet zich dan voor dat een student die Engels op een zeer hoog niveau beheerst (C1) geen vrijstelling kan krijgen voor het onderdeel Engels op een veel lager niveau (A2). Gelukkig heeft brigadier Lonneke Broeks, werkzaam bij het ministerie van OCW, goed nieuws. Het ministerie wil de regels verruimen, zodat deze studenten wel een vrijstelling kunnen krijgen. Het streven is om deze verruiming van het Examen- en Kwalificatiebesluit te laten ingaan op 1 augustus 2023.
Pragmatisch
Een ander knelpunt dat aan de orde komt heeft betrekking op studenten die doorstromen naar een aanverwante opleiding. Waarom kunnen deze studenten niet automatisch een vrijstelling krijgen voor reeds behaalde onderdelen? Nu moeten studenten deze vrijstelling zelf aanvragen, hetgeen tot de nodige administratieve rompslomp leidt. De reden hiervoor is dat de wet aangeeft dat een vrijstelling op verzoek van een student wordt verleend. Vanuit de groep aanwezigen wordt de suggestie gedaan om hier pragmatisch mee om te gaan. Het zou toch mogelijk moeten zijn om de vrijstelling bij doorstroom naar een verwante opleiding te verlenen zonder formele aanvraag. De brigade zal ervoor zorgen dat er meer duidelijkheid ontstaat over de ruimte die er is om dit pragmatisch in te richten.
Ruimte
Er komen nog diverse andere onderwerpen aan de orde, zoals vrijstellingen bij keuzedelen en de waardebepaling van buitenlandse diploma’s. Rode draad bij al deze onderwerpen is dat examencommissies meer ruimte willen hebben om in de geest van de wet tot pragmatische en meer eenduidige oplossingen te komen. Daarbij wordt opgemerkt dat deze ruimte in de toekomst alleen maar belangrijker zal worden, ook in het kader van leven lang ontwikkelen. Juist als volwassenen zich willen bij- of omscholen is het belangrijk dat scholen de ruimte krijgen om eerder verworven vaardigheden of competenties goed op waarde te kunnen schatten. De aanwezigen hopen dan ook dat bij een aanpassing van het Examen- en Kwalificatiebesluit examencommissies deze ruimte krijgen. Ook is het belangrijk dat de regelgeving meer eenduidig wordt en niet meer allerlei uitzonderingen en verbijzonderingen kent.
De MBO Brigade heeft de uitkomsten van de expertsessie verwerkt in dit document. Ook vormen de bevindingen belangrijke input voor de aanpassing van de wet- en regelgeving rond examens en vrijstellingen.