Dinsdag 1 juni vond een nieuwe webinar onder de vlag van de MBO Brigade plaats. Deze keer in samenwerking met het Deltion College. Andries Knol, docent en ambassadeur van de BVMBO, en Karin van Wijnen – Bomhof, beleidsmedewerker Kwaliteitszorg, vertelden hoe zij een lokale MBO Brigade hebben opgezet. De deelnemers praatten daarna in groepjes met elkaar door.
Aan het begin van de webinar krijgt het gezelschap een tweetal stellingen voorgelegd. Op de eerste: “Zijn er regels die in de weg zitten?” antwoordt de overgrote meerderheid: ‘Ja’. De tweede stelling: “Ik weet goed waar deze regels vandaan komen”, levert een diffuser beeld op. Het grootste deel vindt: soms wel, soms niet. Giel Kessels van het Summa College verduidelijkt zijn keuze: ‘Soms is onduidelijk waar regels vandaan komen. Bijvoorbeeld de harde scheiding tussen bol en bbl of het aantal bot-uren. Als je weet waar een regel vandaan komt, weet je wie erop kunt aanspreken.’ René Dopper van Rijn IJssel geeft een voorbeeld van zo’n schoolregel. ‘Een student kwam van een andere school en had daar een keuzedeel gedaan dat wij niet aanbieden. De eerste reactie was, dat het keuzedeel niet gold. We hebben een oplossing gevonden, maar dat was niet makkelijk.’
Lerarenpanel
De voorbeelden onderstrepen het belang van lokale brigades, naast de landelijke MBO Brigade. Veel regels zijn geen direct gevolg van landelijke wetgeving maar zijn opgesteld door scholen of opleidingen zelf. Ook Deltion liep hier tegenaan. Andries Knol: ‘Bij docenten leefde frustratie over belemmerende regels. Na onderzoek bleek dat het soms ging om regels van Deltion zelf.’ Andries zocht contact met het CvB van Deltion. Dat was enthousiast en zegde medewerking toe. Een lerarenpanel met zo’n 30 docenten was het uiteindelijke resultaat. Het panel inventariseerde waar Deltion-docenten tegenaan liepen. ‘Ongeveer 20% reageerde op een enquête. Daar kwamen ook regels uit naar voren die geen betrekking hebben op onderwijs, zoals een parkeergarage die niet op tijd open is, maar uiteindelijk kwamen we tot 70-80 regels waarmee we iets konden.’
Aandachtspunten
‘Eigenlijk zijn er niet zo veel valkuilen’, vertelt Andries Knol. ‘Steun van het bestuur is de belangrijkst succesvoorwaarde. Daarnaast is een duidelijke rolverdeling met de OR noodzakelijk, je zit al snel in hun vaarwater. Bij ons is een OR-lid aangesloten voor afstemming.’ Verder is het meer een mindset-kwestie: draai de bewijslast om. ‘Veel regels zijn een reactie op incidenten binnen een team of een opleiding. Andere teams moeten zich vaak ook onderwerpen aan diezelfde regels, terwijl het probleem daar niet speelt.’ Andries Knol pleit ervoor dit om te draaien. ‘Ga uit van vertrouwen dat het goed zit en grijp alleen in bij heldere signalen dat dit niet zo is.’ Karin van Wijnen – Bomhof geeft een voorbeeld: ‘Dossiervorming rond het diplomadossier bleek bij Deltion niet altijd op orde. Daarop werd “alles bij de onderwijsteams weggehaald”. Teams snapten dit niet: “bij ons speelt dit helemaal niet”, zeiden ze. De examencommissie besloot daarop ruimte te geven: als het team de zaken op orde heeft, zijn nieuwe regels niet nodig.’
Voorkom dubbel werk
In de deelsessies is ruimte voor verdieping. Op sommige scholen blijken al een soort brigades actief te zijn, bijvoorbeeld in de vorm van een helpdesk. Bij het Summa College is de paarse krokodil geïntroduceerd voor onnodige regels. Maud van Erp van Rijn IJssel wijst op een ander probleem rondom regels. ‘Soms leeft iets wat helemaal niet klopt, dat twee waarschuwingen nodig zijn voor je een student mag verwijderen is zo’n voorbeeld. Dat is helemaal niet zo, één waarschuwing is voldoende, maar dat gerucht blijft hardnekkig rondgaan.’ Een landelijk platform voor uitwisseling van goede ideeën hoe je dit kunt aanpakken komt naar voren als belangrijke oplossing. ‘Het probleem zit hem namelijk ook vaak in de interpretatie van regels’, zegt Hannie van der Heijden van Aventus. ‘Uitwisseling geeft andere inzichten, dit speelt natuurlijk op alle scholen.’ ‘Door uit te wisselen voorkom je dat je dubbel werk doet’, vult Maud van Erp aan. Ook klinkt in de deelsessies een aantal keer het belang van commitment door, zowel van het CvB als van opleidingsdirecteuren. Beiden zijn nodig voor draagvlak en resultaat.
Regels zijn een middel
Brigadier Maartje Vedder vat tijdens de afsluiting een sentiment samen dat ook breed leeft: ‘Voorkomen is beter dan genezen. Sta uitgebreid stil bij de vraag of een nieuwe regel écht nodig is. En betrek teams bij het opstellen ervan. Vaak zijn er binnen een instelling twee bloedgroepen: het primair onderwijsproces en de staf. Door die aan de voorkant samen te brengen voorkom je overbodige, belemmerende of slecht uitvoerbare regels.’ De laatste woorden zijn voor Giel Kessels van het Summa College. ‘Aan regels voldoen, zorgt niet per se voor goed onderwijs. Ik wil het omdraaien: begin met goed onderwijs en kijk dan of − en hoe − je aan de regels voldoet. Als je goed onderwijs niet in regels kunt vatten, dan zijn de regels slecht: een regel is geen doel, maar een middel.’
Tips en Trucs
Naar aanleiding van de bijeenkomst een aantal tips en trucs bij het starten van een lokale MBO Brigade:
- Voorkomen is beter dan genezen: regels zijn geen doel maar een middel. Stel eerst de vraag: is een probleem alleen op te lossen met een nieuwe regel? Speelt het probleem bij alle opleidingen en binnen alle teams of alleen bij een enkel team? Geef onderwijsteams die hun zaken op orde hebben de ruimte om het op hun eigen manier te doen, dat kan vaak zonder nieuwe schoolbrede regels. Regels die eenmaal zijn ingevoerd, verdwijnen niet snel meer.
- Ga in gesprek met het CvB van jouw school of instelling en met opleidingsdirecteuren en managementteams. Draagvlak bij het bestuur is cruciaal om belemmerende regels succesvol aan te pakken.
- Betrek de OR en stem de verhouding en de onderlinge taakverdeling af zodat je niet ongewenst in elkaars vaarwater komt.
- Zorg voor een bevlogen aanjager van het initiatief binnen jouw school, en zoek de contactpersonen van andere scholen op. Dit onderwerp speelt op alle scholen. Door uit te wisselen en best practices te delen, leer je van elkaar en voorkom je dat je dubbel werk doet.
- En last but not least: weet de (landelijke) MBO Brigade als partner te vinden. Die weet bij uitstek wat de regels zijn, welke ruimte er binnen die regels is en of een lokaal bedachte regel of oplossing wel of niet voortkomt uit een wettelijk verplichting. De MBO Brigade is bovendien bezig om een actieve ondersteuningsstructuur op te zetten voor lokale Brigade-initiatieven, dus het is handig om jouw initiatief aan te melden.
Contact zoeken met de MBO Brigade kan door een casus in te dienen of een vraag te stellen. Neem sowieso eens een kijkje op de internetpagina en schrijf je in voor de nieuwsbrief om op te hoogte te blijven van alle activiteiten van de MBO Brigade.